कोविदः - सूक्तिः #05

« Previous Home Next »

अलक्ष्मीराविशत्येनं शयानमलसं नरम् ।

पदविभागः च प्रतिपदार्थम् | अन्वयः च तात्पर्यम्

Go Top

पदविभागः	पदविवरणम्	प्रतिपदार्थम्
अलक्ष्मीः	अलक्ष्मी / स्त्री / प्र.वि / ए.व पदविवरणम् :- लक्ष्मी / स्त्री (= prosperity) समासविवरणम् :- [नञ्तत्पुरुषसमासः] न लक्ष्मीः = अलक्ष्मीः (= lack of prosperity)	lack of prosperity
आविशति	आङ् + विश् + कर्तरि लँट् / प्र.पु / ए.व धातुविवरणम् :- विश् [विशँ प्रवेशने ; तुदादिः ; परस्मैपदी ; सकर्मकः ; अनिट्] (to enter)	enters
एनम्	एतद् / पुं / द्वि.वि / ए.व	him
शयानम्	शयान / पुं / द्वि.वि / ए.व धातुविवरणम् :- शी [शीङ् स्वप्ने ; अदादिः ; आत्मनेपदी ; अकर्मकः ; सेट्] (to sleep) पदविवरणम् :- शी + शानच् = शयान / त्रि (-नः-ना-नं) (= sleeping)	sleeping
अलसम्	अलस / पुं / द्वि.वि / ए.व धातुविवरणम् :- लस् [लसँ शिल्पयोगे ; चुरादिः ; उभयपदी ; अकर्मकः ; सेट्] (to be skilled, to be expert, to know art) पदविवरणम् :- लस् + अच् = लस / त्रि (-सः-सा-सं) (= work, to be skillful) समासविवरणम् :- [नञ्तत्पुरुषसमासः] न लसः = अलसः (= lazy, idle, indolent)	lazy, idle, indolent
नरम्	नर / पुं / द्वि.वि / ए.व	man (as object)

Go Top

विषयः	विवरणम्
अन्वयः	अलक्ष्मीः शयानम् अलसम् एनं नरम् आविशति ।
तात्पर्यम्	सर्वदा स्वपन्तम् आलस्यवन्तं मनुष्यं दारिद्र्यस्य अधिदेवता अलक्ष्मीः प्रविशति ।
Purport	Lack of prosperity enters a man, who is sleeping and is lazy.

« Previous Home Next »