शिक्षा - सुभाषितम् #12

« Previous Home Next »

नागुणी गुणिनं वेत्ति गुणी गुणिषु मत्सरी ।
गुणी च गुणरागी च विरलः सरलो जनः ॥

पदविभागः च प्रतिपदार्थम् | अन्वयविश्लेषणम् | अन्वयः च तात्पर्यम्

Go Top

पदविभागः	विवरणम्	प्रतिपदार्थम्
न	अव्ययम्	not
अगुणी	अगुणीन् / पुं / प्र.वि / ए.व	one who is devoid of good virtue
गुणिनम्	गुणीन् / पुं / द्वि.वि / ए.व	[as object] one who is endowed with good virtue
वेत्ति	विद् [विदँ ज्ञाने] + लट् / प्र.पु / ए.व	to know, to understand
गुणी	गुणीन् / पुं / प्र.वि / ए.व पदविवरणम् :- गुण + इनि = गुणिन् / पुं गुणिन् + ङीप् = गुणिनी / स्त्री गुणी - गुणिनौ - गुणिनः (गुणिन् / पुं) गुणिनी - गुणिन्यौ - गुणिनयः (गुणिनी / स्त्री) गुणि - गुणिनी - गुणीनि (गुणिन् / नपुं) गुणिन् / पुं ए.व द्वि.व ब.व प्र.वि गुणी गुणिनौ गुणिनः सं.प्र.वि गुणिन् गुणिनौ गुणिनः द्वि.वि गुणिनम् गुणिनौ गुणिनः तृ.वि गुणिना गुणिभ्याम् गुणिभिः च.वि गुणिने गुणिभ्याम् गुणिभ्यः प.वि गुणिनः गुणिभ्याम् गुणिभ्यः ष.वि गुणिनः गुणिनोः गुणिनाम् स.वि गुणिनि गुणिनोः गुणिषु	one who is endowed with good virtue
गुणिषु	गुणीन् / पुं / स.वि / ब.व	in virtuous people
मत्सरी		jealous, envious
गुणी	गुणीन् / पुं / प्र.वि / ए.व	one who is endowed with good virtue
च	अव्ययम्	and
गुणरागी	गुणरागिन् / पुं / प्र.वि / ए.व पदविवरणम् :- रञ्ज् + भावे घञ् = राग / पुं गुणराग + इनि [तद्धित] = गुणरागिन् / पुं & नपुं समासविवरणम् :- [बहुव्रीहिसमासः] गुणानां रागः यः सः गुणरागः ।	one who is fond of good virtue
च	अव्ययम्	and
विरलः	विरल / पुं / प्र.वि / ए.व	rare
सरलः	सरल / पुं / प्र.वि / ए.व	simple
जनः	जन / पुं / प्र.वि / ए.व	people

Go Top

अन्वयः (Prose order)	तात्पर्यम् (Purport)
अगुणी गुणिनं न वेत्ति ।	A person who is devoid of virtues, does not understand a person endowed with virtues.
गुणी गुणिषु मत्सरी (भवति) ।	A virtuous person envies in virutous people.
गुणी च गुणरागी च सरलः जनः विरलः (अस्ति) ।	A simple person, who is virtuous and is fond of virtuous people, is rare.

« Previous Home Next »