शिक्षा - सुभाषितम् #03

« Previous Home Next »

दानं भोगो नाशस्तिस्रो गतयो भवन्ति वित्तस्य ।
यो न ददाति न भुङ्क्ते तस्य तृतीया गतिर्भवति ॥

पदविभागः च प्रतिपदार्थम् | अन्वयविश्लेषणम् | अन्वयः च तात्पर्यम्

Go Top

पदविभागः	विवरणम्	प्रतिपदार्थम्
दानं	दानम् / नपुं / प्र.वि / ए.व पदविवरणम् :- दा + ल्युट् = दानम् / नपुं	charity
भोगः	भोग / पुं / प्र.वि / ए.व पदविवरणम् :- भुज् + भावे घञ् = भोग / पुं	enjoyment
नाशः	नाश / पुं / प्र.वि / ए.व पदविवरणम् :- नश् + भावे घञ् = नाश / पुं	destruction
तिस्रः	त्रि / स्त्री / प्र.वि / ए.व	three
गतयः	गति / स्त्री / प्र.वि / ब.व पदविवरणम् :- गम् + भावे क्तिन् = गति / स्त्री	fates
भवन्ति	भू + लट् / प्र.पु / ब.व	are
वित्तस्य	वित्त / नपुं / ष.वि / ए.व	money's
यः	यद् / पुं / प्र.वि / ए.व	one who
न ददाति	न दा + लट् / प्र.पु / ए.व	does not donate
न भुङ्क्ते	न भुज् + लट् / प्र.पु / ए.व	does not enjoy
तस्य	तद् / पुं / ष.वि / ए.व	that money's
तृतीया	तृतीया / स्त्री / प्र.वि / ए.व	the third one
गतिः	गति / स्त्री / प्र.वि / ए.व पदविवरणम् :- गम् + भावे क्तिन् = गति / स्त्री	fate
भवति	भू + लट् / प्र.पु / ए.व	is

Go Top

अन्वयः (Prose order)	तात्पर्यम् (Purport)
दानं, भोगः, नाशः - (एतेषां) वित्तस्य तिस्रः गतयः भवन्ति ।	Money has three fates - it is either given away in charity, or used for enjoying and indulging in pleasures or it is destroyed.
यः (वित्तं) न ददाति (वा) न भुङ्क्ते, तस्य (पुरुषस्य वित्तस्य) गतिः तृतीया भवति ।	So, one who does not donate his wealth charitably or does not use it for gratifying oneself, that person's money attains the 3rd fate (is destined to be destroyed).

« Previous Home Next »