प्रवेशः - सूक्तिः #03

« Previous Home Next »

सोत्साहानां नास्त्यसाध्यं नराणाम् ।

Go Top

विषयः	विवरणम्
अन्वयः	सोत्साहानां नराणाम् असाध्यं न अस्ति ।
Purport	For men who are endowed with energy, there is nothing impossible.

सोत्साहानां नराणाम्

(for men who are endowed with energy)

सोत्साहानाम्

सोत्साह / पुं / ष.वि / ब.व [शब्द-रूपम्]
(they who are endowed with energy)

सोत्साह / पुं	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम
प्रथमा	सोत्साहः	सोत्साहौ	सोत्साहाः
द्वितीया	सोत्साहम्	सोत्साहौ	सोत्साहान्
तृतीया	सोत्साहेन	सोत्साहाभयाम्	सोत्साहैः
चतुर्थी	सोत्साहाय	सोत्साहाभयाम्	सोत्साहेभ्यः
पञ्चमी	सोत्साहात् / द्	सोत्साहाभयाम्	सोत्साहेभ्यः
षष्ठी	सोत्साहस्य	सोत्साहयोः	सोत्साहानाम्
सप्तमी	सोत्साहे	सोत्साहयोः	सोत्साहेषु
सम्बोधन	सोत्साह	सोत्साहौ	सोत्साहाः

पद-विवरणम् :-

• [सह-पूर्व-पद-बहुव्रीहि-समासः]
  उत्साहेन सह वर्तते इति सोत्साहः, तेषां सोत्साहानाम् । सोत्साह / त्रि (-हः-हा-हं) ।
  (they who are endowed with energy)
  
  
  

  सोत्साह / पुं	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम
  प्रथमा	सोत्साहः	सोत्साहौ	सोत्साहाः
  द्वितीया	सोत्साहम्	सोत्साहौ	सोत्साहान्
  तृतीया	सोत्साहेन	सोत्साहाभयाम्	सोत्साहैः
  चतुर्थी	सोत्साहाय	सोत्साहाभयाम्	सोत्साहेभ्यः
  पञ्चमी	सोत्साहात् / द्	सोत्साहाभयाम्	सोत्साहेभ्यः
  षष्ठी	सोत्साहस्य	सोत्साहयोः	सोत्साहानाम्
  सप्तमी	सोत्साहे	सोत्साहयोः	सोत्साहेषु
  सम्बोधन	सोत्साह	सोत्साहौ	सोत्साहाः

  
  
  
  

  सोत्साहा / स्त्री	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम्
  प्रथमा	सोत्साहा	सोत्साहे	सोत्साहाः
  द्वितीया	सोत्साहाम्	सोत्साहे	सोत्साहाः
  तृतीया	सोत्साहया	सोत्साहाभ्याम्	सोत्साहाभिः
  चतुर्थी	सोत्साहायै	सोत्साहाभ्याम्	सोत्साहाभ्यः
  पञ्चमी	सोत्साहायाः	सोत्साहाभ्याम्	सोत्साहाभ्यः
  षष्ठी	सोत्साहायाः	सोत्साहयोः	सोत्साहानाम्
  सप्तमी	सोत्साहायाम्	सोत्साहयोः	सोत्साहासु
  सम्बोधन	सोत्साहे	सोत्साहे	सोत्साहाः

  
  
  
  

  सोत्साह / नपुं	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम्
  प्रथमा	सोत्साहम्	सोत्साहे	सोत्साहानि
  द्वितीया	सोत्साहम्	सोत्साहे	सोत्साहानि
  तृतीया	सोत्साहेन	सोत्साहाभयाम्	सोत्साहैः
  चतुर्थी	सोत्साहाय	सोत्साहाभयाम्	सोत्साहेभ्यः
  पञ्चमी	सोत्साहात् / द्	सोत्साहाभयाम्	सोत्साहेभ्यः
  षष्ठी	सोत्साहस्य	सोत्साहयोः	सोत्साहानाम्
  सप्तमी	सोत्साहे	सोत्साहयोः	सोत्साहेषु
  सम्बोधन	सोत्साह	सोत्साहे	सोत्साहानि

  
  
• सह / अव्ययम् ।
  (along with)
  
• उत् + सह् + घञ् (सूत्र० ३|३|१८) = उत्साह / पुं (-हः) ।
  (strength, resolution, energy, exertion, endeavour, eagerness, inclination for, delight in)
  
  
  

  उत्साह / पुं	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम
  प्रथमा	उत्साहः	उत्साहौ	उत्साहाः
  द्वितीया	उत्साहम्	उत्साहौ	उत्साहान्
  तृतीया	उत्साहेन	उत्साहाभयाम्	उत्साहैः
  चतुर्थी	उत्साहाय	उत्साहाभयाम्	उत्साहेभ्यः
  पञ्चमी	उत्साहात् / द्	उत्साहाभयाम्	उत्साहेभ्यः
  षष्ठी	उत्साहस्य	उत्साहयोः	उत्साहानाम्
  सप्तमी	उत्साहे	उत्साहयोः	उत्साहेषु
  सम्बोधन	उत्साह	उत्साहौ	उत्साहाः

  
  
• सह् [षहँ मर्षणे ; भ्वादिः ; आत्मनेपदी ; सकर्मकः ; सेट्]
  (to tolerate, to bear, to forgive)

---

नराणाम्

नर / पुं / ष.वि / ब.व [शब्द-रूपम्]
(of men)

नर / पुं	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम
प्रथमा	नरः	नरौ	नराः
द्वितीया	नरम्	नरौ	नरान्
तृतीया	नरेण	नराभयाम्	नरैः
चतुर्थी	नराय	नराभयाम्	नरेभ्यः
पञ्चमी	नरात् / द्	नराभयाम्	नरेभ्यः
षष्ठी	नरस्य	नरयोः	नराणाम्
सप्तमी	नरे	नरयोः	नरेषु
सम्बोधन	नर	नरौ	नराः

पद-विवरणम् :-

• नॄ + अच् (सूत्र० ३|१|१३४) = नर / पुं-स्त्री (-नरः-नारी) ।
  ((m) man, (f) woman)
  
  
  

  नर / पुं	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम
  प्रथमा	नरः	नरौ	नराः
  द्वितीया	नरम्	नरौ	नरान्
  तृतीया	नरेण	नराभयाम्	नरैः
  चतुर्थी	नराय	नराभयाम्	नरेभ्यः
  पञ्चमी	नरात् / द्	नराभयाम्	नरेभ्यः
  षष्ठी	नरस्य	नरयोः	नराणाम्
  सप्तमी	नरे	नरयोः	नरेषु
  सम्बोधन	नर	नरौ	नराः

  
  
  
  

  नारी / स्त्री	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम्
  प्रथमा	नारी	नार्यौ	नार्यः
  द्वितीया	नारीम्	नार्यौ	नारीः
  तृतीया	नार्या	नारीभ्याम्	नारीभिः
  चतुर्थी	नार्यै	नारीभ्याम्	नारीभ्यः
  पञ्चमी	नार्याः	नारीभ्याम्	नारीभ्यः
  षष्ठी	नार्याः	नार्योः	नारीणाम्
  सप्तमी	नार्याम्	नार्योः	नारीषु
  सम्बोधन	नारि	नार्यौ	नार्यः

  
  
• नॄ [नॄ नये ; भ्वादिः ; परस्मैपदी ; सकर्मकः ; सेट्]
  (to carry)

असाध्यम्

असाध्य / नपुं / प्र.वि / ए.व [शब्द-रूपम्]
(not possible, impossible)

असाध्य / नपुं	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम्
प्रथमा	असाध्यम्	असाध्ये	असाध्यानि
द्वितीया	असाध्यम्	असाध्ये	असाध्यानि
तृतीया	असाध्येन	असाध्याभयाम्	असाध्यैः
चतुर्थी	असाध्याय	असाध्याभयाम्	असाध्येभ्यः
पञ्चमी	असाध्यात् / द्	असाध्याभयाम्	असाध्येभ्यः
षष्ठी	असाध्यस्य	असाध्ययोः	असाध्यानाम्
सप्तमी	असाध्ये	असाध्ययोः	असाध्येषु
सम्बोधन	असाध्य	असाध्ये	असाध्यानि

पद-विवरणम् :-

• [नञ्-तत्-पुरुष-समासः]
  न साध्यम् इति असाध्यम् । असाध्य / त्रि (-यः-या-यं) ।
  (not possible, impossible)
  
  
  

  असाध्य / पुं	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम
  प्रथमा	असाध्यः	असाध्यौ	असाध्याः
  द्वितीया	असाध्यम्	असाध्यौ	असाध्यान्
  तृतीया	असाध्येन	असाध्याभयाम्	असाध्यैः
  चतुर्थी	असाध्याय	असाध्याभयाम्	असाध्येभ्यः
  पञ्चमी	असाध्यात् / द्	असाध्याभयाम्	असाध्येभ्यः
  षष्ठी	असाध्यस्य	असाध्ययोः	असाध्यानाम्
  सप्तमी	असाध्ये	असाध्ययोः	असाध्येषु
  सम्बोधन	असाध्य	असाध्यौ	असाध्याः

  
  
  
  

  असाध्या / स्त्री	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम्
  प्रथमा	असाध्या	असाध्ये	असाध्याः
  द्वितीया	असाध्याम्	असाध्ये	असाध्याः
  तृतीया	असाध्यया	असाध्याभ्याम्	असाध्याभिः
  चतुर्थी	असाध्यायै	असाध्याभ्याम्	असाध्याभ्यः
  पञ्चमी	असाध्यायाः	असाध्याभ्याम्	असाध्याभ्यः
  षष्ठी	असाध्यायाः	असाध्ययोः	असाध्यानाम्
  सप्तमी	असाध्यायाम्	असाध्ययोः	असाध्यासु
  सम्बोधन	असाध्ये	असाध्ये	असाध्याः

  
  
  
  

  असाध्य / नपुं	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम्
  प्रथमा	असाध्यम्	असाध्ये	असाध्यानि
  द्वितीया	असाध्यम्	असाध्ये	असाध्यानि
  तृतीया	असाध्येन	असाध्याभयाम्	असाध्यैः
  चतुर्थी	असाध्याय	असाध्याभयाम्	असाध्येभ्यः
  पञ्चमी	असाध्यात् / द्	असाध्याभयाम्	असाध्येभ्यः
  षष्ठी	असाध्यस्य	असाध्ययोः	असाध्यानाम्
  सप्तमी	असाध्ये	असाध्ययोः	असाध्येषु
  सम्बोधन	असाध्य	असाध्ये	असाध्यानि

  
  
• न / अव्ययम् ।
  (no)
  
• साध् + ण्यत् (सूत्र० ३|१|१२४) = साध्य / त्रि (-यः-या-यं) ।
  (ought to accomplish, attain, fulfill, achieve)
  
  
  

  साध्य / पुं	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम
  प्रथमा	साध्यः	साध्यौ	साध्याः
  द्वितीया	साध्यम्	साध्यौ	साध्यान्
  तृतीया	साध्येन	साध्याभयाम्	साध्यैः
  चतुर्थी	साध्याय	साध्याभयाम्	साध्येभ्यः
  पञ्चमी	साध्यात् / द्	साध्याभयाम्	साध्येभ्यः
  षष्ठी	साध्यस्य	साध्ययोः	साध्यानाम्
  सप्तमी	साध्ये	साध्ययोः	साध्येषु
  सम्बोधन	साध्य	साध्यौ	साध्याः

  
  
  
  

  साध्या / स्त्री	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम्
  प्रथमा	साध्या	साध्ये	साध्याः
  द्वितीया	साध्याम्	साध्ये	साध्याः
  तृतीया	साध्यया	साध्याभ्याम्	साध्याभिः
  चतुर्थी	साध्यायै	साध्याभ्याम्	साध्याभ्यः
  पञ्चमी	साध्यायाः	साध्याभ्याम्	साध्याभ्यः
  षष्ठी	साध्यायाः	साध्ययोः	साध्यानाम्
  सप्तमी	साध्यायाम्	साध्ययोः	साध्यासु
  सम्बोधन	साध्ये	साध्ये	साध्याः

  
  
  
  

  साध्य / नपुं	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम्
  प्रथमा	साध्यम्	साध्ये	साध्यानि
  द्वितीया	साध्यम्	साध्ये	साध्यानि
  तृतीया	साध्येन	साध्याभयाम्	साध्यैः
  चतुर्थी	साध्याय	साध्याभयाम्	साध्येभ्यः
  पञ्चमी	साध्यात् / द्	साध्याभयाम्	साध्येभ्यः
  षष्ठी	साध्यस्य	साध्ययोः	साध्यानाम्
  सप्तमी	साध्ये	साध्ययोः	साध्येषु
  सम्बोधन	साध्य	साध्ये	साध्यानि

  
  
• साध् [साधँ संसिद्धौ ; स्वादिः ; परस्मैपदी ; सकर्मकः ; अनिट्]
  (to accomplish, to attain, to fulfill, to achieve)

न अस्ति

(is not there, does not exist)

न

न / अव्ययम्
(no)

पद-विवरणम् :-

• न / अव्ययम् ।
  (no)
  

---

अस्ति

अस् + कर्तरि लँट् / प्र.पु / ए.व [धातु-रूपम्]
(is)

अस् + कर्तरि लँट्	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम्
प्रथम-पुरुषः	अस्ति	स्तः	सन्ति
मध्यम-पुरुषः	असि	स्थः	स्थ
उत्तम-पुरुषः	अस्मि	स्वः	स्मः

धातु-विवरणम् :-

• अस् [असँ भुवि ; अदादिः ; परस्मैपदी ; अकर्मकः ; सेट्]
  (to be, to exist)

« Previous Home Next »