परिचयः - सूक्तिः #08
अल्पाक्षररमणीयं यः कथयति निश्चितं स खलु वाग्मी ।
| पदविभागः | पदविवर्णम् | प्रतिपदार्थम् | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| अल्पाक्षररमणीयम् |
अल्पाक्षररमणीय / नपुं / द्वि.वि / ए.व (अल्पाक्षरं च तत् रमणीयं च इति अल्पाक्षररमणीयम् । तत् इति अल्पाक्षररमणीयम् ।) धातुविवरणम् :- अल् [अलँ भूषणपर्याप्तिवारणेषु ; भ्वादिः ; परस्मैपदी ; सकर्मकः ; सेट्] (to decorate, to satisfy, to fulfill, to get rid of, to complete) अश् [अशूँ व्याप्तौ सङ्घाते च ; स्वादिः ; आत्मनेपदी ; सकर्मकः ; वेट्] (to pervade, to heap, to pile up) रम् [रमँ क्रीडायाम् ; भ्वादिः ; आत्मनेपदी ; अकर्मकः ; अनिट्] (to enjoy, to rejoice, to play) पदविवरणम् :- अल् + प = अल्प / त्रि (-पः-पा-पं) (= little, few) अश् + सर (उणादिः 3.070) = अक्षर / त्रि (-रः-रा-रं) (= syllable, word) रम् + अनीयर् = रमणीय / त्रि (-यः-या-यं) (= must be pleasing, charming, enjoyable, beautiful) समासविवरणम् :- [विशेषण-पूर्वपद-कर्मधारय-समासः] अल्पं च तत् अक्षरं च इति अल्पाक्षरम् । (= few words) [विशेषण-उत्तरपद-कर्मधारय-समासः] अल्पाक्षरं च तत् रमणीयं च इति अल्पाक्षररमणीयम् । (= few words that are pleasing) |
few words that are pleasing | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| यः | यद् / पुं / प्र.वि / द्वि.व | one who | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| कथयति |
कथ + कर्तरि लँट् / प्र.पु / ए.व धातुविवरणम् :- कथ [कथ वाक्यप्रबन्धे ; चुरादिः ; उभयपदी ; सकर्मकः ; सेट्] (to speak, to tell, to state, to explain, to narrate) |
speaks | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| निश्चितम् |
निश्चित / नपुं / द्वि.वि / ए.व धातुविवरणम् :- चि [चिञ् चयने ; स्वादिः ; उभयपदी ; द्विकर्मकः ; अनिट्] (to collect, to select, to pick) पदविवरणम् :- निर् + चि + क्त = निश्चित / त्रि (-तः-ता-तं) (= definitely, certainly) |
(adverb / क्रिया~विशेषणम्) definitely, certainly |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| सः | तद् / पुं / प्र.वि / ए.व | he | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| खलु | खलु / अव्ययम् | isn't it? | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| वाग्मी |
वाग्मिन् / पुं / प्र.वि / ए.व धातुविवरणम् :- वच् [वचँ परिभाषणे ; अदादिः ; परस्मैपदी ; द्विकर्मकः ; अनिट्] (to speak, to tell, to talk) पदविवरणम् :- वच् + भावे क्विप् दीर्घो असंप्रसारणञ्च = वाच् / स्त्री (-क्) (= speech, talk) वाच् + ग्मिनि = वाग्मिन् / त्रि (-मी-मिनी-मि) (= eloquent, oratorical)
|
an orator, an eloquent speaker |
| विषयः | विवरणम् |
|---|---|
| अन्वयः | यः अल्पाक्षररमणीयं कथयति, सः निश्चितं वाग्मी (अस्ति) खलु? |
| Purport | One who can speak charmingly in few words, is certainly an orator, isn't he? |
Comments
Post a Comment