इतिहासकर्तारौ ।
(०१) प्रथमः पाठः - इतिहासकर्तारौ
| वाल्मीकिः | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
रामायणम् आदिकाव्यम् इति प्रसिद्धम् ।
Rāmāyaṇam is popular as the first poem. Toggle for विवरणम्
इतिहासग्रन्थः इत्यपि भावयते एतत् । It is also considered as an epic. Toggle for विवरणम्
एतस्य ग्रन्थस्य रचयिता वाल्मीकिः । This author of the book is Vālmīki. Toggle for विवरणम्
किरातकुले उत्पन्नः सः नारदस्य उपदेशात् तपः अकरोत् । He, born in a hunter-tribe, performed penance on the instructions of sage Nārada. तस्य शरीरम् आवृत्य वल्मीकः उत्पन्नः । His body was covered by ant-hill. ततः सः बहिः आगतः इत्यतः तस्य नाम "वाल्मीकिः" इति जातम् इति काचित् कथा श्रूयते । Since he came out of it, he came to be called "Vālmīki". We have heard some such story. तमसानदीं स्नानार्थं गच्छन् वाल्मीकिः व्याधेन मारितं क्रौञ्चं पश्यति । Vālmīki, while going to Tamasā river for taking bath, saw a crane killed by a hunter. तदा शोकाकुलः सः व्याधं शपति इति --
मा निषाद प्रतिष्ठां त्वमगमः शाश्वतीः समाः । Then, overcome with sorrow, he cursed the hunter thus - "O fowler! Since you have killed one of the pair of infatuated cranes you will be permanently deprived of your position". ततः नारदमुखात् रामस्य कथां श्रुत्वा सः "रामायणं" रचयति । Then, having heard the story of Rāma from the mouth of Sage Nārada, he authored the "Rāmāyaṇam". सीतारामयोः वियोगः रामायणस्य मुख्यं कथावस्तु । Sītā and Rāma's separation is the plot of Rāmāyaṇam. महाभारते रामायणस्य कथा वर्णिता दृश्यते । In Mahābhāratam, the story of Rāmāyaṇam is seen described. पाणिनेः अष्टाध्याय्याम् अपि कैकेयीकौसल्यादयः शब्दाः दृश्यन्ते । In Pāṇini's Aṣṭādhyāyī also, Kaikeyī, Kausalyā and other words are seen. अतः रामायणं महाभारतात् पाणिनेः च पूर्वम् आसीत् इति स्पष्टम् । Therefore, it is clear that Rāmāyaṇam is before Mahābhāratam's time and Pāṇini's time. रामायणं (तत्कर्ता वाल्मीकिः च) कदा आसीत् इति विषये मतभेदाः बहवः सन्ति । There are many different opinions on when Rāmāyaṇam happened (and its author Vālmīki existed). तथापि एतावत् तु वक्तुं शक्यते यत् वाल्मीकिः रामायणं क्रि.पू. पञ्चसहस्रवर्षभ्यः पूर्वम् रचितवान् इति । Even then, we shall still be able to say that Vālmīki wrote the Rāmāyaṇam 5000+ years BC. रामायणे २४००० श्लोकाः सन्ति । In Rāmāyaṇam there are 24000 verses. रामायणस्य प्रतिसहस्रतमश्लोकस्य आदौ गायत्रीमन्त्रस्य एकैकम् अक्षरं प्राप्यते । When the first letter of every 1000th verse of Rāmāyaṇam is taken, we obtain each syllable of the Gāyatrī mantra. पाठभेदादयः न भवेयुः इति उद्देशेन एवं कृतं स्यात् कविना । With the motive that there should be no difference in the text, this should have been done by the poet. रामायणं सर्वासु भारतीयभाषासु बह्वीषु विदेशीयभाषासु च उपलभ्यते । Rāmāyaṇam is available in all Indian languages, and many foreign languages. Toggle for विवरणम्
एतस्मात् रामायणस्य जनप्रियता ज्ञाता भवति । From this, people's love towards Rāmāyaṇam is known. वाल्मीकेः शैली ललिता, सरला, सुन्दरी च । Vālmīki's style (of writing) is cheerful, lucid and beautiful. श्रीरामस्य धर्मनिष्ठा, सीतायाः सौशील्यं, भरतस्य भ्रातृवात्सल्यं, लक्ष्मणस्य कर्तव्यनिष्ठा, आञ्जनेयस्य कार्यदक्षता, सुग्रीवस्य सौहार्दभावः इत्यादयः अंशाः अतिरमणीयतया चित्रिताः तेन । Śrī Rāma's devotion to virtue, Sita's goodness of character, Bharata's affection towards his brothers, Lakṣmaṇa's devotion towards what ought to be done (duty), Āñjaneya's cleverness in execution, Sugrīva's friendly nature and other aspects are described very beautifully by him. Toggle for विवरणम्
संस्कृतसाहित्यनिर्माणे वाल्मीकिः शकपुरुषः इत्यत्र न अतिशयोक्तिः । It is not an extreme assertion to say that Vālmīki is a renowned sovereign individual, in the production of Samskrit literary work. |
| व्यासः | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
महाभारतस्य रचनाकारः भगवान् व्यासः ।
The author of Mahābhāratam is Bhagavan Vyāsa. वेदानां विभागः अनेन कृतः इत्यतः वेदव्यासः इति एतस्य नाम । The segregation (and compilation) of Vedas was done by him, hence his name Veda-Vyāsa. Toggle for विवरणम्
द्वीपे अस्य जन्म अभवत् इत्यतः "कृष्णद्वैपायनः" इत्यपि एतस्य नाम । His was born in an island, hence his name is Kṛṣṇadvaipāyana also. एतस्य पिता पराशरमुनिः माता च सत्यवती । His father is sage Parāśara and his mother is Satyavatī. महाभारतं लक्षश्लोकात्मकः विस्तृतः ग्रन्थः । The elaborate book of Mahābhāratam is composed of 1,00,000 verses. Toggle for विवरणम्
व्यासः भारतकथां पुत्रं शुकं शिष्यं वैशम्पायनं च बोधितवान् । Vyāsa made known the story of Bhāratam to his son, sage Śuka and to his student, sage Vaiśampāyana. वैशम्पायनः जनमेजयं तां कथाम् अवदत् । Sage Vaiśampāyana told this story to the king Janamejaya. जनमेजयेन उक्ता भारतकथा एव इदानीम् उपलभ्यते । The story of Bhāratam told by the king Janamejaya is the one available now. रामायणे इव अत्रापि ब्रह्मा व्यासं भारतकथालेखनाय प्रोत्साहयति । Like in Rāmāyaṇam, here as well, Brahmā encourages sage Vyāsa to write the story of Bhāratam. व्यासः योग्यस्य लेखकस्य अभावं वदति । Sage Vyāsa states the non-existence of a fit/suitable scribe. ततः गणेशः भारतकथालेखनकार्यम् अङ्गीकरोति । Then Gaṇeśa agreed to the task of writing the story of Bhāratam. व्यासेन उक्तां भारतकथां सः लिखति च । And, he wrote the story of Bhāratam told by sage Vyāsa. आर्यभटः (ज्योतिश्शास्त्रज्ञः) वदति - क्रि.पू. ३१०१-तमे वर्षे कलियुगस्य आरम्भः अभवत् इति । Āryabhaṭa (expert in the science of Jyotiśa) states that Kaliyuga started in the year 3101 BC. कलियुगस्य आरम्भदिने श्रीकृष्णः परं धाम गतवान् । On the first day of Kaliyuga, Śrīkṛṣṇa left for his supreme abode. Toggle for विवरणम्
ततः ३७ वर्षेभ्यः पूर्वं महाभारतयुद्धं प्रवृत्तम् । Then, 37 years before, the great war of Bhārata took place. अतः महाभारतकालः, व्यासकालः च प्रायः एषः एव इति निर्णेतुं शक्यम् । Thus, we are able to determine that the time of Mahābhāratam and time when Vyāsa lived, are probably the same. महाभारते बह्व्यः उपकथाः उपलभ्यन्ते । In Mahābhāratam, many sub-stories are available. Toggle for विवरणम्
अतः भारतकथाम् अवलम्ब्य गद्यपद्यचम्पूकाव्यादीनि बहूनि लिखितानि विविधैः कविभिः । Therefore, based on the story of Bhārata, many prose (गद्यम्), poetry (पद्यम्), prose and verse mixed (चम्पूः), poetical composition (काव्यम्) and other (literary works) are written by various poets. Toggle for विवरणम्
भगवद्गीता, हरिवंशः इत्यादयः अपि महाभारते एव अन्तर्भवन्ति । Bhagavadgītā, Harivaṃśa (the race/lineage of Hari) and others are also contained in Mahābhāratam. Toggle for विवरणम्
The following 6 are उपसर्गसमानाकाराणि अव्ययानि --
More info व्यासस्य शैली अपि वाल्मीकेः इव सरला एव । The (writing) style of Vyāsa, similar to Vālmīki, is also lucid. महाभारतम् अपि आधिक्येन अनुष्टुप्छन्दसा एव उपनिबद्धम् अस्ति । To a high degree, Mahābhāratam also, hangs onto / sticks to anuṣṭup meter too. Toggle for विवरणम्
|
Comments
Post a Comment