परिचयः - सुभाषितम् #01

« Previous Home Next »

आशाया ये दासास्ते दासाः सर्वलोकस्य ।
आशा येषां दासी तेषां दासायते लोकः ॥

पदविभागः च प्रतिपदार्थम् | अन्वयविश्लेषणम् | अन्वयः च तात्पर्यम्

Go Top

पदविभागः	विवरणम्	प्रतिपदार्थम्
आशायाः	आशा / स्त्री / ष.वि / ए.व सन्धिविवरणम् :- आशायाः + ये = आशाय् + आ + (: ⇒ x) + ये [विसर्गलोपसन्धिः] = आशाया ये	of desire (desire's)
ये	यद् / पुं / प्र.वि / ब.व	those who
दासाः	दास / पुं / प्र.वि / ब.व सन्धिविवरणम् :- दासाः + ते = दासा + (: ⇒ स्) + ते [विसर्ग-सकारादेशसन्धिः] = दासास्ते	slaves
ते	तद् / पुं / प्र.वि / ब.व	they
दासाः	दास / पुं / प्र.वि / ब.व	slaves
सर्वलोकस्य	सर्वलोक / पुं / ष.वि / ए.व पदविवरणम् :- सर्व / पुं (= all, entire) लोक / पुं (= world) समासविवरणम् :- [षष्ठीतत्पुरुषसमासः] सर्वाणां लोकः = सर्वलोकः (= of entire world)	of entire world (entire world's)
आशा	आशा / स्त्री / प्र.वि / ए.व	desire
येषाम्	यद् / पुं / ष.वि / ब.व सन्धिविवरणम् :- येषाम् + दासी = येषा + (म् ⇒ ं) + दासी [अनुस्वारसन्धिः] = येषां दासी	of whom (whom's)
दासी	दासी / स्त्री / प्र.वि / ए.व	slave
तेषाम्	तद् / पुं / ष.वि / ब.व सन्धिविवरणम् :- तेषाम् + दासायते = तेषा + (म् ⇒ ं) + दासायते [अनुस्वारसन्धिः] = तेषां दासायते	of those (those's)
दासायते	दासाय [नाम-धातुः] + आत्मनेपद लँट् / प्र.पु / ए.व पदविवर्णम् :- दास [प्रातिपदिकम्] + सुँ + क्यङ् [सनादि प्रत्ययः] = दासाय [नाम-धातुः] दासाय [नाम-धातुः] + आत्मनेपद लँट् = दासायते	act as a slave
लोकः	लोक / पुं / प्र.वि / ए.व	the world

Go Top

अन्वयः (Prose order)	तात्पर्यम् (Purport)
ये आशायाः दासाः, ते सर्वलोकस्य दासाः (भवन्ति) ।	Those who are slaves of desire, they become the slaves of the entire world.
आशा येषां दासी, लोकः तेषां दासायते ।	Of whom desire is a slave, of those the world acts as a slave.

« Previous Home Next »