शिक्षा - सुभाषितम् #20

« Previous Home Next »

दिनयामिन्यौ सायं प्रातः शिशिरवसन्तौ पुनरायातः ।
कालः क्रीडति गच्छत्यायुः तदपि न मुञ्चत्याशावायुः ॥

पदविभागः च प्रतिपदार्थम् | अन्वयविश्लेषणम् | अन्वयः च तात्पर्यम्

Go Top

पदविभागः	विवरणम्	प्रतिपदार्थम्
दिनयामिन्यौ	दिन + यामिनी / स्त्री / प्र.वि / द्वि.व समासविवरणम् :- [द्वन्द्वसमासः] दिनः च यामिनी च	day and night
सायम्	अव्ययम्	dusk
प्रातः	अव्ययम् Note: प्रातस् = प्रातर् [By 8-2-66 ससजुषो रुः] = प्रातः [By 8-3-15 खरवसानयोर्विसर्जनीयः]	dawn
शिशिरवसन्तौ	शिशिर + वसन्त / पुं / प्र.वि / द्वि.व समासविवरणम् :- [द्वन्द्वसमासः] शिशिरः च वसन्तः च	winter and spring
पुनः	अव्ययम्	again
आयातः	आङ् + या + कर्तरि लँट् / प्र.पु / द्वि.व	comes
कालः	काल / पुं / प्र.वि / ए.व	time
क्रीडति	क्रीड् + कर्तरि लँट् / प्र.पु / ए.व	plays
गच्छति	गम् + कर्तरि लँट् / प्र.पु / ए.व	goes
आयुः	आयुस् / नपुं / प्र.वि / ए.व आयुस् / पुं ए.व द्वि.व ब.व प्र.वि आयुः आयुषी आयूंषि सं.प्र.वि आयुः आयुषी आयूंषि द्वि.वि आयुः आयुषी आयूंषि तृ.वि आयुषा आयुर्भ्याम् आयुर्भिः च.वि आयुषे आयुर्भ्याम् आयुर्भ्यः प.वि आयुषः आयुर्भ्याम् आयुर्भ्यः ष.वि आयुषः आयुषोः आयुषाम् स.वि आयुषि आयुषोः आयुःषु / आयुष्षु	life
तत्	तद् / नपुं / प्र.वि / ए.व	then
अपि	अव्ययम्	also
न	अव्ययम्	not
मुञ्चति	मुच् + कर्तरि लँट् / प्र.पु / ए.व	leave
आशावायुः	आशावायु / पुं / प्र.वि / ए.व	the gust / storm of desire

Go Top

अन्वयः (Prose order)	तात्पर्यम् (Purport)
दिनयामिन्यौ (पुनः) आयातः ।	Day and night comes again.
सायं प्रातः (च पुनः) आयातः ।	Dusk and dawn come again.
शिशिरवसन्तौ पुनः आयातः ।	Winter and spring come again.
कालः क्रीडति ।	Time plays (with our lives).
आयुः गच्छति ।	Life goes on (is spent).
तत् अपि आशावायुः न मुञ्चति ।	Even then, one does not leave the gust / storm of desire.

« Previous Home Next »