प्रवेशः - सूक्तिः #01

« Previous Home Next »

आरब्धम् उत्तमजनाः न परित्यजन्ति ।

Go Top

विषयः	विवरणम्
अन्वयः	उत्तमजनाः आरब्धं (कार्यं) न परित्यजन्ति ।
Purport	Good people do not give up (the work that) has commenced.

उत्तमजनाः

उत्तमजन / पुं / प्र.वि / ब.व [शब्द-रूपम्]
(excellent people)

उत्तमजन / पुं	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम
प्रथमा	उत्तमजनः	उत्तमजनौ	उत्तमजनाः
द्वितीया	उत्तमजनम्	उत्तमजनौ	उत्तमजनान्
तृतीया	उत्तमजनेन	उत्तमजनाभयाम्	उत्तमजनैः
चतुर्थी	उत्तमजनाय	उत्तमजनाभयाम्	उत्तमजनेभ्यः
पञ्चमी	उत्तमजनात् / द्	उत्तमजनाभयाम्	उत्तमजनेभ्यः
षष्ठी	उत्तमजनस्य	उत्तमजनयोः	उत्तमजनानाम्
सप्तमी	उत्तमजने	उत्तमजनयोः	उत्तमजनेषु
सम्बोधन	उत्तमजन	उत्तमजनौ	उत्तमजनाः

पद-विवरणम् :-

• [विशेषण-पूर्व-पद-कर्मधारय-समासः]
  उत्तमाः जनाः इति उत्तमजनाः । उत्तमजन / पुं (-नः) ।
  उत्तमाः च अमी जनाः च इति उत्तमजनाः । उत्तमजन / पुं (-नः) ।
  (excellent people)
  
  
  

  उत्तमजन / पुं	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम
  प्रथमा	उत्तमजनः	उत्तमजनौ	उत्तमजनाः
  द्वितीया	उत्तमजनम्	उत्तमजनौ	उत्तमजनान्
  तृतीया	उत्तमजनेन	उत्तमजनाभयाम्	उत्तमजनैः
  चतुर्थी	उत्तमजनाय	उत्तमजनाभयाम्	उत्तमजनेभ्यः
  पञ्चमी	उत्तमजनात् / द्	उत्तमजनाभयाम्	उत्तमजनेभ्यः
  षष्ठी	उत्तमजनस्य	उत्तमजनयोः	उत्तमजनानाम्
  सप्तमी	उत्तमजने	उत्तमजनयोः	उत्तमजनेषु
  सम्बोधन	उत्तमजन	उत्तमजनौ	उत्तमजनाः

  
  
• उत् + तम् + अच् (सूत्र० ३|१|१३४) = उत्तम / त्रि (-मः-मा-मं) ।
  ({superlative} best, excellent)
  
  
  

  उत्तम / पुं	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम
  प्रथमा	उत्तमः	उत्तमौ	उत्तमाः
  द्वितीया	उत्तमम्	उत्तमौ	उत्तमान्
  तृतीया	उत्तमेन	उत्तमाभयाम्	उत्तमैः
  चतुर्थी	उत्तमाय	उत्तमाभयाम्	उत्तमेभ्यः
  पञ्चमी	उत्तमात् / द्	उत्तमाभयाम्	उत्तमेभ्यः
  षष्ठी	उत्तमस्य	उत्तमयोः	उत्तमानाम्
  सप्तमी	उत्तमे	उत्तमयोः	उत्तमेषु
  सम्बोधन	उत्तम	उत्तमौ	उत्तमाः

  
  
  
  

  उत्तमा / स्त्री	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम्
  प्रथमा	उत्तमा	उत्तमे	उत्तमाः
  द्वितीया	उत्तमाम्	उत्तमे	उत्तमाः
  तृतीया	उत्तमया	उत्तमाभ्याम्	उत्तमाभिः
  चतुर्थी	उत्तमायै	उत्तमाभ्याम्	उत्तमाभ्यः
  पञ्चमी	उत्तमायाः	उत्तमाभ्याम्	उत्तमाभ्यः
  षष्ठी	उत्तमायाः	उत्तमयोः	उत्तमानाम्
  सप्तमी	उत्तमायाम्	उत्तमयोः	उत्तमासु
  सम्बोधन	उत्तमे	उत्तमे	उत्तमाः

  
  
  
  

  उत्तम / नपुं	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम्
  प्रथमा	उत्तमम्	उत्तमे	उत्तमानि
  द्वितीया	उत्तमम्	उत्तमे	उत्तमानि
  तृतीया	उत्तमेन	उत्तमाभयाम्	उत्तमैः
  चतुर्थी	उत्तमाय	उत्तमाभयाम्	उत्तमेभ्यः
  पञ्चमी	उत्तमात् / द्	उत्तमाभयाम्	उत्तमेभ्यः
  षष्ठी	उत्तमस्य	उत्तमयोः	उत्तमानाम्
  सप्तमी	उत्तमे	उत्तमयोः	उत्तमेषु
  सम्बोधन	उत्तम	उत्तमे	उत्तमानि

  
  
• तम् [तमुँ काङ्क्षायाम् ; दिवादिः ; परस्मैपदी ; अकर्मकः ; सेट्]
  (to desire, to wish, to be sad)
• जन् + अच् (सूत्र० ३|१|१३४) = जन / पुं (-नः) ।
  (people)
  
  
  

  जन / पुं	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम
  प्रथमा	जनः	जनौ	जनाः
  द्वितीया	जनम्	जनौ	जनान्
  तृतीया	जनेन	जनाभयाम्	जनैः
  चतुर्थी	जनाय	जनाभयाम्	जनेभ्यः
  पञ्चमी	जनात् / द्	जनाभयाम्	जनेभ्यः
  षष्ठी	जनस्य	जनयोः	जनानाम्
  सप्तमी	जने	जनयोः	जनेषु
  सम्बोधन	जन	जनौ	जनाः

  
  
• जन् [जनीँ प्रादुर्भावे ; दिवादिः ; आत्मनेपदी ; अकर्मकः ; सेट्]
  (to be born, to become, to come to existence)

आरब्धं (कार्यम्)

({object} the work that which has been commenced)

आरब्धम्

आरब्ध / नपुं / द्वि.वि / ए.व [शब्द-रूपम्]
({object} that which has been commenced)

आरब्ध / नपुं	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम्
प्रथमा	आरब्धम्	आरब्धे	आरब्धानि
द्वितीया	आरब्धम्	आरब्धे	आरब्धानि
तृतीया	आरब्धेन	आरब्धाभयाम्	आरब्धैः
चतुर्थी	आरब्धाय	आरब्धाभयाम्	आरब्धेभ्यः
पञ्चमी	आरब्धात् / द्	आरब्धाभयाम्	आरब्धेभ्यः
षष्ठी	आरब्धस्य	आरब्धयोः	आरब्धानाम्
सप्तमी	आरब्धे	आरब्धयोः	आरब्धेषु
सम्बोधन	आरब्ध	आरब्धे	आरब्धानि

पद-विवरणम् :-

• आङ् + रभ् + क्त (सूत्र० ३|२|१०२) = आरब्ध / त्रि (-ब्धः-ब्धा-ब्धं) ।
  (begun, commenced)
  
  
  

  आरब्ध / पुं	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम
  प्रथमा	आरब्धः	आरब्धौ	आरब्धाः
  द्वितीया	आरब्धम्	आरब्धौ	आरब्धान्
  तृतीया	आरब्धेन	आरब्धाभयाम्	आरब्धैः
  चतुर्थी	आरब्धाय	आरब्धाभयाम्	आरब्धेभ्यः
  पञ्चमी	आरब्धात् / द्	आरब्धाभयाम्	आरब्धेभ्यः
  षष्ठी	आरब्धस्य	आरब्धयोः	आरब्धानाम्
  सप्तमी	आरब्धे	आरब्धयोः	आरब्धेषु
  सम्बोधन	आरब्ध	आरब्धौ	आरब्धाः

  
  
  
  

  आरब्धा / स्त्री	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम्
  प्रथमा	आरब्धा	आरब्धे	आरब्धाः
  द्वितीया	आरब्धाम्	आरब्धे	आरब्धाः
  तृतीया	आरब्धया	आरब्धाभ्याम्	आरब्धाभिः
  चतुर्थी	आरब्धायै	आरब्धाभ्याम्	आरब्धाभ्यः
  पञ्चमी	आरब्धायाः	आरब्धाभ्याम्	आरब्धाभ्यः
  षष्ठी	आरब्धायाः	आरब्धयोः	आरब्धानाम्
  सप्तमी	आरब्धायाम्	आरब्धयोः	आरब्धासु
  सम्बोधन	आरब्धे	आरब्धे	आरब्धाः

  
  
  
  

  आरब्ध / नपुं	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम्
  प्रथमा	आरब्धम्	आरब्धे	आरब्धानि
  द्वितीया	आरब्धम्	आरब्धे	आरब्धानि
  तृतीया	आरब्धेन	आरब्धाभयाम्	आरब्धैः
  चतुर्थी	आरब्धाय	आरब्धाभयाम्	आरब्धेभ्यः
  पञ्चमी	आरब्धात् / द्	आरब्धाभयाम्	आरब्धेभ्यः
  षष्ठी	आरब्धस्य	आरब्धयोः	आरब्धानाम्
  सप्तमी	आरब्धे	आरब्धयोः	आरब्धेषु
  सम्बोधन	आरब्ध	आरब्धे	आरब्धानि

  
  
• रभ् [रभँ राभस्ये ; भ्वादिः ; आत्मनेपदी ; सकर्मकः ; अनिट्]
  (to be happy, to be glad)

---

कार्यम्

कार्य / नपुं / द्वि.वि / ए.व [शब्द-रूपम्]
({object} what ought to be done)

कार्य / नपुं	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम्
प्रथमा	कार्यम्	कार्ये	कार्याणि
द्वितीया	कार्यम्	कार्ये	कार्याणि
तृतीया	कार्येण	कार्याभयाम्	कार्यैः
चतुर्थी	कार्याय	कार्याभयाम्	कार्येभ्यः
पञ्चमी	कार्यात् / द्	कार्याभयाम्	कार्येभ्यः
षष्ठी	कार्यस्य	कार्ययोः	कार्याणाम्
सप्तमी	कार्ये	कार्ययोः	कार्येषु
सम्बोधन	कार्य	कार्ये	कार्याणि

पद-विवरणम् :-

• कृ + ण्यत् (सूत्र० ३|१|१२४) = कार्य / नपुं (-र्यं) ।
  (what ought to be done)
  
  
  

  कार्य / नपुं	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम्
  प्रथमा	कार्यम्	कार्ये	कार्याणि
  द्वितीया	कार्यम्	कार्ये	कार्याणि
  तृतीया	कार्येण	कार्याभयाम्	कार्यैः
  चतुर्थी	कार्याय	कार्याभयाम्	कार्येभ्यः
  पञ्चमी	कार्यात् / द्	कार्याभयाम्	कार्येभ्यः
  षष्ठी	कार्यस्य	कार्ययोः	कार्याणाम्
  सप्तमी	कार्ये	कार्ययोः	कार्येषु
  सम्बोधन	कार्य	कार्ये	कार्याणि

  
  
• कृ [डुकृञ् करणे ; तनादिः ; उभयपदी ; सकर्मकः ; अनिट्]
  (to do, to act, to make)

न परित्यजन्ति

(does not abandon, does not give up)

न

न / अव्ययम्
(no)

पद-विवरणम् :-

• न / अव्ययम् ।
  (no)
  

---

परित्यजन्ति

परि + त्यज् + कर्तरि लँट् / प्र.पु / ब.व [धातु-रूपम्]
(abandon, give up)

परि + त्यज् + कर्तरि लँट्	एक-वचनम्	द्वि-वचनम्	बहु-वचनम्
प्रथम-पुरुषः	परित्यजति	परित्यजतः	परित्यजन्ति
मध्यम-पुरुषः	परित्यजसि	परित्यजथः	परित्यजथ
उत्तम-पुरुषः	परित्यजामि	परित्यजावः	परित्यजामः

धातु-विवरणम् :-

• त्यज् [त्यजँ हानौ ; भ्वादिः ; परस्मैपदी ; सकर्मकः ; अनिट्]
  (to abandon, to leave, to quit, to let go, to renounce)

« Previous Home Next »