भावे प्रयोगः ।

Home

॥ भाषाभ्यासः → भावे प्रयोगः ॥

भावे प्रयोगनियमः ।

1. अकर्मकधातोः तिङन्तं प्रयुज्य वाक्यनिर्माणम् अस्ति चेत् →

   1. कर्तरिवाक्ये कर्मपदं नास्ति, अतः भावेवाक्ये धातुरूपं प्र.पु / ए.व एव अनुसरति ।

2. अकर्मकधातोः कृदन्तं प्रयुज्य वाक्यनिर्माणम् अस्ति चेत् →

   1. कर्तरिवाक्ये कर्मपदम् नास्ति, अतः भावेवाक्ये कृदन्तरूपं नपुं / प्र.वि / ए.व एव अनुसरति ।

(१०) दशमः पाठः - भावे लँट्

Go Top

क्रम०	वाक्यानि
10.01	वृक्षेण कम्प्यते । It is being shaken by the tree. धातुविवरणम् :- कम्प् [कपिँ चलने ; भ्वादिः ; आत्मनेपदी ; अकर्मकः ; सेट्] (to shake, to tremble, to quake, to shiver) वाच्यपरिवर्तनम् :- कर्तरि वाक्यम् → वृक्षः कम्पते ।   ➀  अकर्मकक्रियापदं प्रयुज्य कर्तरि वाक्ये कर्मपदं भवितुं न अर्हति, अतः भावे वाक्ये कर्तृपदम् अपि न भवति ।   ➁  कम्प्यते [ कम्प् + भावे लँट् / प्र.पु / ए.व ] इति अकर्मकक्रियापदं प्र.पु / ए.व एव अनुसरति, यतः भावे वाक्ये कर्तृपदं नास्ति ।   ➂  वृक्षः (१.१) ⇒ वृक्षेण (३.१) भावे वाक्यम् → वृक्षेण कम्प्यते । Toggle for more transformations योजनम् भावेप्रयोगः कर्तरिप्रयोगः + लँट् वृक्षेण कम्प्यते । It is being shaken by the tree. वृक्षः कम्पते । Tree is shaking. + लँङ् वृक्षेण अकम्प्यत । It was shaken by the tree. वृक्षः अकम्पत । Tree shook. + लृँट् वृक्षेण कम्पिष्यते । It will be shaken by the tree. वृक्षः कम्पिष्यते । Tree will shake. + लोँट् वृक्षेण कम्प्यताम् । Let it be shaken by the tree. वृक्षः कम्पताम् । Let the tree shake. + वि.लिँङ् + तव्यत् + अनीयर् वृक्षेण कम्प्येत । It may / should be shaken by the tree. वृक्षेण कम्पितव्यम् । It should be shaken by the tree. वृक्षेण कम्पनीयम् । It should be shaken by the tree. वृक्षः कम्पेत । Tree may / should shake. + क्त / क्तवतुँ वृक्षेण कम्पितम् । (क्त-प्रत्ययः) It was shaken by the tree. वृक्षः कम्पितवान् । (क्तवतुँ-प्रत्ययः) Tree shook.
10.02	तेन उपविश्यते । Sitting is being done by him. धातुविवरणम् :- विश् [विशँ प्रवेशने ; तुदादिः ; परस्मैपदी ; सकर्मकः ; अनिट्] (to enter) वाच्यपरिवर्तनम् :- कर्तरि वाक्यम् → सः उपविशति ।   ➀  कर्तरि वाक्ये कर्मपदं नास्ति, अतः कर्मणि वाक्ये कर्तृपदम् अपि नास्ति ।   ➁  उपविश्यते [ उप + विश् + कर्मणि लँट् / प्र.पु / ए.व ] इति क्रियापदं प्र.पु / ए.व एव अनुसरति, यतः कर्मणि वाक्ये कर्तृपदं नास्ति ।   ➂  सः (१.१) ⇒ तेन (३.१) कर्मणि वाक्यम् → तेन उपविश्यते । Toggle for more transformations योजनम् कर्मणिप्रयोगः कर्तरिप्रयोगः + लँट् तेन उपविश्यते । Sitting is being done by him. सः उपविशति । He is sitting. + लँङ् तेन उपाविश्यत । Sitting was done by him. सः उपाविशत् । He sat. + लृँट् तेन उपवेक्ष्यते । Sitting will be done by him. सः उपवेक्ष्यति । He will sit. + लोँट् तेन उपविश्यताम् । Let sitting be done by him. सः उपविशतात् / उपविशतु । Let him sit. + वि.लिँङ् + तव्यत् + अनीयर् तेन उपविश्येत । Sitting may / should be done by him. तेन उपवेष्टव्यम् । Sitting should be done by him. तेन उपवेशनीयम् । Sitting should be done by him. सः उपविशेत् । He may / should sit. + क्त / क्तवतुँ तेन उपविष्टम् । (क्त-प्रत्ययः) Sitting was done by him. सः उपविष्टवान् । (क्तवतुँ-प्रत्ययः) He sat.
10.03	तया हस्यते । Laughing is being done by her. धातुविवरणम् :- हस् [हसेँ हसने ; भ्वादिः ; परस्मैपदी ; अकर्मकः ; सेट्] (to laugh, to smile, to joke, to ridicule) वाच्यपरिवर्तनम् :- कर्तरि वाक्यम् → सा हसति ।   ➀  अकर्मकक्रियापदं प्रयुज्य कर्तरि वाक्ये कर्मपदं भवितुं न अर्हति, अतः भावे वाक्ये कर्तृपदम् अपि न भवति ।   ➁  हस्यते [ हस् + भावे लँट् / प्र.पु / ए.व ] इति अकर्मकक्रियापदं प्र.पु / ए.व एव अनुसरति, यतः भावे वाक्ये कर्तृपदं नास्ति ।   ➂  सा (१.१) ⇒ तया (३.१) भावे वाक्यम् → तया हस्यते । Toggle for more transformations योजनम् भावेप्रयोगः कर्तरिप्रयोगः + लँट् तया हस्यते । Laughing is being done by her. सा हसति । She is laughing. + लँङ् तया अहस्यत । Laughing was done by her. सा असहत । She laughed. + लृँट् तया हसिष्यते । Laughing will be done by her. सा हसिष्यति । She will laugh. + लोँट् तया हस्यताम् । Let the laughing be done by her. सा हसतात् / हसतु । Let her laugh. + वि.लिँङ् + तव्यत् + अनीयर् तया हस्येत । Laughing may / should be done by her. तया हसितव्यम् । Laughing should be done by her. तया हसनीयम् । Laughing should be done by her. सा हसेत् । She may / should laugh. + क्त / क्तवतुँ तया हसितम् । (क्त-प्रत्ययः) Laughing was done by her. सा हसितवती । (क्तवतुँ-प्रत्ययः) She laughed.
10.04	वृद्धैः पत्यते । Falling is being done by the old men. धातुविवरणम् :- पत् [पतॢँ गतौ ; भ्वादिः ; परस्मैपदी ; अकर्मकः ; सेट्] (to go) वाच्यपरिवर्तनम् :- कर्तरि वाक्यम् → वृद्धाः पतन्ति ।   ➀  अकर्मकक्रियापदं प्रयुज्य कर्तरि वाक्ये कर्मपदं भवितुं न अर्हति, अतः भावे वाक्ये कर्तृपदम् अपि न भवति ।   ➁  पत्यते [ पत् + भावे लँट् / प्र.पु / ए.व ] इति अकर्मकक्रियापदं प्र.पु / ए.व एव अनुसरति, यतः भावे वाक्ये कर्तृपदं नास्ति ।   ➂  वृद्धाः (१.३) ⇒ वृद्धैः (३.३) भावे वाक्यम् → वृद्धैः पत्यते । Toggle for more transformations योजनम् भावेप्रयोगः कर्तरिप्रयोगः + लँट् वृद्धैः पत्यते । Falling is being done by the old men. वृद्धाः पतन्ति । Old men are falling. + लँङ् वृद्धैः अपत्यत । Falling was done by the old men. वृद्धाः अपतन् । Old men fell. + लृँट् वृद्धैः पतिष्यते । Falling will be done by the old men. वृद्धाः पतिष्यति । Old men will fall. + लोँट् वृद्धैः पत्यताम् । Let the falling be done by the old men. वृद्धाः पतन्तु । Let the old men fall. + वि.लिँङ् + तव्यत् + अनीयर् वृद्धैः पत्येत । Falling may / should be done by the old men. वृद्धैः पतितव्यम् । Falling may / should be done by the old men. वृद्धैः पतनीयम् । Falling may / should be done by the old men. वृद्धाः पतेत् । Old men may / should fall. + क्त / क्तवतुँ वृद्धैः पतितम् । (क्त-प्रत्ययः) Falling was done by the old men. वृद्धाः पतितवन्तः । (क्तवतुँ-प्रत्ययः) Old men fell.
10.05	वैद्येन शङ्क्यते । It is being suspected by the doctor. धातुविवरणम् :- शङ्क् [शकिँ शङ्कायाम् ; भ्वादिः ; आत्मनेपदी ; सकर्मकः ; सेट्] (to doubt, to suspect) वाच्यपरिवर्तनम् :- कर्तरि वाक्यम् → वैद्यः शङ्कते ।   ➀  कर्तरि वाक्ये कर्मपदं नास्ति, अतः कर्मणि वाक्ये कर्तृपदम् अपि नास्ति ।   ➁  शङ्क्यते [ शङ्क् + कर्मणि लँट् / प्र.पु / ए.व ] इति अकर्मकक्रियापदं प्र.पु / ए.व अनुसरति, यतः कर्मणि वाक्ये कर्तृपदं नास्ति ।   ➂  वैद्यः (१.१) ⇒ वैद्येन (३.१) कर्मणि वाक्यम् → वैद्येन शङ्क्यते । Toggle for more transformations योजनम् कर्मणिप्रयोगः कर्तरिप्रयोगः + लँट् वैद्येन शङ्क्यते । It is being suspected by the doctor. वैद्यः शङ्कते । Doctor is suspecting. + लँङ् वैद्येन अशङ्क्यत । It was suspected by the doctor. वैद्यः अपतन् । Doctor suspected. + लृँट् वैद्येन शङ्किष्यते । It will be suspected by the doctor. वैद्यः शङ्किष्यते । Doctor will suspect. + लोँट् वैद्येन शङ्क्यताम् । Let it be suspected by the doctor. वैद्यः शङ्कताम् । Let the doctor suspect. + वि.लिँङ् + तव्यत् + अनीयर् वैद्येन शङ्क्येत । It may / should be suspected by the doctor. वैद्येन शङ्कितव्यम् । It should be suspected by the doctor. वैद्येन शङ्कनीयम् । It should be suspected by the doctor. वैद्यः शङ्केत । Doctor may / should suspect. + क्त / क्तवतुँ वैद्येन शङ्कितम् । (क्त-प्रत्ययः) It was suspected by the doctor. वैद्यः शङ्कितवान् । (क्तवतुँ-प्रत्ययः) Doctor suspected.